Football Food System ဖိုရမ္မွ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာၾကားရာတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး စားေသာက္ကုန္ လုပ္ငန္းတြင္ ေခတ္မီၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ သင္ယူမႈ အခြင့္အလမ္းမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း

Football Food System ဖိုရမ္မွ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာၾကားရာတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ စိုက္ပ်ဳိးေရးႏွင့္ စားေသာက္ကုန္ လုပ္ငန္းမ်ားအား ေခတ္မီေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရာတြင္ ႀကီးမားေသာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပးအပ္ခဲ့သည္။

တရုတ်စိုက်ပျိုးရေးသိပ္ပံပါမောက္ခ ဂျေးပင်းကလည်း ၂၀၁၀ မှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံသည် ကုန်သွယ်မှုတွင် ၃ ရာခိုင်နှုန်းအောက်သာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍမှ စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ပညာရှင်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။ သူက အဓိကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ဈေးကွက်ရှာဖွေရေး အပလီကေးရှင်းက ပိုမိုစောစီးစွာ အရောင်းအဝယ်ဖြစ်နေတဲ့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၊ စားသောက်ကုန်နည်းပညာနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

သူက ငွေရေးကြေးရေး ရောနှောသုံးစွဲတာဟာ စီးပွားရေးမြို့တော်ကို ဆွဲဆောင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အထောက်အကူပြုတဲ့ စီမံကိန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေအတွက် ငွေကြေးပြန်ပေးဖို့ ကမ္ဘာ့လမ်းကြောင်းသစ်တစ်ခု ကို တရုတ်ကမြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူ႔ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးတဲ့ လူမႈေရး ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အလမ္း ၉၃၀ ဒသမ ၂၀၈၀ သန္း တန္ဖိုးရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

‘ကျွန်တော်တို့ဟာ ကံကောင်းတဲ့ဘဝတစ်ခုကို ပြောင်းလဲဖို့အတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတွေများစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဘဝကိုပြောင်းလဲစေခဲ့ပါတယ်’ လို့ Jia က ခေါင်းစဉ်တပ်ထားတဲ့ “တရုတ်ရဲ့ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ စပါးမျိုးစေ့စနစ်ကိုဘယ်လိုမျိုးကွဲစေခဲ့သလဲ” လို့ အဖွဲ့ရဲ့ဆွေးနွေးမှုမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္ကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး တီထြင္ရတာမို႔ အေတာ္ေလး လြယ္ကူေပမယ့္ တီထြင္မႈပိုင္းမွာေတာ့ ရွင္သန္ဖို႔ ခက္ခဲတာေၾကာင့္ အစီအစဥ္ဆြဲဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေမလအတြင္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ တ႐ုတ္၏ လမ္းညႊန္ခ်က္တစ္ရပ္အရ လူမႈေရးက႑တြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို အားေပးရန္ လယ္ယာက႑ႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသက႑ ၁၃ ခု၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ ေက်းလက္စီးပြားေရးအား ျမႇင့္တင္ရန္ႏွင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး ေခတ္မီတိုးတက္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းမႈတစ္ရပ္လည္း ျဖစ္သည္။ ခေတ်မီစိုက်ပျိုးမှု အပါအဝင် လယ်ယာထွက်ကုန်များ ဖြန့်ဖြူးခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး နည်းပညာများ ဆန်းသစ်တီထွင်ခြင်း၊ ပညာ၊ စိုက်ပျိုးရေးပညာ၊ စိုက်ပျိုးရေးပညာ၊ စိုက်ပျိုးရေးပညာ၊ မွေးမြူရေး၊ ကျေးလက်အခြေခံ အဆောက်အအုံများ စသည်တို့ ပါဝင်သည်။

နန္က်င္းစိုက္ပ်ိဳးေရးတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဇူဂ်င္က တ႐ုတ္အစိုးရ၏ ဆယ့္ေလးငါးႏွစ္ စီမံကိန္းအား ေဆြးေႏြးရာတြင္ ဗဟိုအစိုးရ၏ စီးပြားေရးမဟာစီမံကိန္းျဖစ္သည့္ ၂၀၂၁-၂၀၂၅ ကာလအတြင္းမွာပင္ ေဆြးေႏြးမည္ဟု ဆိုသည္။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ ခေတ်မီတိုးတက်ရေးကို အလေးပေးဆောင်ရွက်သည့် ကဏ္ဍသစ်တခုဖြစ်သည့် ခိုင်မျိုးစိတ်များ တည်ဆောက်ရေးနှင့် အဆင့်မြှင့်တင် ရေးတို့အတွက် ကွင်းဆက်သိုလှောင်ရေးစက်ရုံများ တည်ဆောက်မည် ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများသို့ အခွင့်အလမ်းများ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ ဥပမာအားျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို ေလ့လာႏိုင္ၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းရန္ ဟန္ခ်က္ညီရန္ လိုအပ္သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံမ်ားအတြက္ တ႐ုတ္သည္ နည္းပညာဆုိင္ရာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားအတြက္လည္း အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပးအပ္ထားၿပီး ၎တို႔၏ လယ္ယာထြက္ကုန္ႏွင့္ စားေသာက္ကုန္မ်ား ေစ်းကြက္ႀကီးမားစြာ ေရာင္းခ်ႏုိင္ရန္ ကမ္းလွမ္းထားေၾကာင္း မာဇူက ေျပာသည္။

တရုတ်စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ် ပါမောက္ခ Shin Gen က သည်အဖွဲ့မှာ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းတစ်ဦးနဲ့ အတူတူပဲလို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပြီး သရဖူအသစ်ဟာ အဆုတ်ရောင်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ပိုမိုထိခိုက်စေနိုင်တာကြောင့် ကမ္ဘာ့အစားအစာစနစ်ဟာ လူသန်းပေါင်းများစွာအတွက် ကျန်းမာရေးအဟာရ မလောက်ငှတဲ့ အစားအစာတစ်ခုလို့ ဆိုပါတယ်။ ဂျူဗင်က “၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် တရုတ်နှင့် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ မူဝါဒ” အစီရင်ခံစာပါ အကြံပြုချက်များကို ပူးတွဲတင်ပြခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာ စနစ်တွင် ကပ်ရောဂါအဖြစ် သုံးသပ်တင်ပြခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သင့္သည္မွာ ေရရွည္တည္တံ့ ခုိင္ျမဲေရးႏွင့္ အာဟာရျပည့္၀ေရးအတြက္ ဦးတည္သည့္ နည္းပညာမ်ားျဖစ္သည့္ ဇီ၀နည္းပညာမ်ား အသုံးျပဳၿပီး မ်ဳိးေကာင္းမ်ဳိးသန္႔ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ အာဟာရျမင့္မားသည့္ သီးႏွံမ်ဳိးစိတ္ႏွင့္ မ်ဳိးေကာင္းမ်ဳိးသန္႔စုိက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ျခင္းစသည့္ နည္းပညာမ်ားကုိ အသုံးျပဳမည္ဟု အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ဗန်ရှောင်က “ကျွန်တော်တို့ဟာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ ကျန်းမာရေးကျပ်တည်းမှု၊ ထောက်ပံ့မှုပြတ်တောက်မှုနဲ့ စီးပွားရေးတိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတို့ကို အားအင်ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ဆောင်ကျဉ်းပေးဖို့လိုပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ သူဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးနေတဲ့ အခြေအနေကို ရည်ညွန်းပါတယ်။ “ကာကြယ္ေဆးကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျဖန္႔က်က္လာရင္ေတာ့ ဒီႏွစ္မကုန္ခင္ ထိုးႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးေတာ့ အမ်ားႀကီး ေျပာင္းလဲသြားမွာပါ”

“ျပႆနာျဖစ္ၿပီးေတာ့မွ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အစားအစာစနစ္ေတြကို ဘယ္လိုျပန္ေဆာက္မလဲ? ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ဆိုတာထက္ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္နဲ႔ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး. လူသားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ကမၻာေျမႀကီး က်န္းမာဖို႔အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပိုေကာင္းေအာင္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ဖို႔လိုပါတယ္” ဟု ဗန္က ေျပာသည္။

ဥကၠ႒နဲ႔ အမႈေဆာင္ခ်ဳပ္ ခ်န္ လဲ့က အေစာပိုင္းမွာ Food System Forum မွာ စကားစျမည္ေျပာရင္း အခုလို တံု႔ျပန္လိုက္တာပါ။
“ကျွန်တော်တို့ ပြည်သူတွေအတွက် အကျိုးရှိတဲ့ အဖြေတွေကို ဖောက်ထွက်ဖို့ လိုတယ်ထင်တယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “စိုက္ပ်ိဳးေရးအစားအစာစနစ္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ စိုက္ပ်ိဳးမႈက႑ကေန ျဖန္႔ျဖဴး သံုးစြဲမႈအပိုင္းကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ နည္းပညာကို တကယ္ကူညီမွာျဖစ္ပါတယ္၊ အခက္အခဲမ်ိဳးစံုနဲ႔ စိန္ေခၚမႈေတြကို ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ ေအာင္လံ ဖန္တီးေပးမွာျဖစ္ပါတယ္”

ယင်းအချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန် “ကျွန်တော်တို့ အမှန်တကယ် လိုအပ်တာက Stakeholder တွေ အားလုံး ပါဝင်ခွင့်ရဖို့၊ ဒီထဲမှာ ဒေသအစိုးရတွေ၊ စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်တွေနဲ့ လယ်သမားတွေ အားလုံး ပါဝင်ခွင့်ရဖို့ပါ” ဟု ဆိုသည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်ကတည်း က စတင်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ သည်တိုက်ပွဲဟာ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို အဓိကထားလုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး တောင်သူပေါင်း ၁၆ သန်းခန့်နဲ့ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး လူဦးရေ သန်း ၈၂၀ ကျော်ရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့စားသုံးသူ မြှင့်တင်ရေးကတစ်ဆင့် ရောင်းအား၊ ရောင်းအားတွေ အများကြီးရှိတဲ့အတွက် လယ်ယာထွက်ကုန် လမ်းကြောင်းတွေဖောက်ပြီး စိုက်ပျိုးသူတွေရဲ့စားဝတ်နေရေးကို တိုးတက်အောင်ကူညီပေးပါတယ်။

Topics: မြင်ကွင်းသံုးစြဲသူ ၈၂၄ သန္းအတြက္ အမ်ားႀကီးတိုက္ပြဲဝင္ခဲ၊ အႀကိ္မ္အစဥ္လိုက္ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ အတိုင္းအတာနဲ႔

လီကွမ်ယု ပြည်သူ့ရေးရာ မူဝါဒ အကယ်ဒမီကို လာရောက်လေ့လာနေတဲ့ Independent Director Yeo (George Yeo) က “တရုတ်မှာ အများကြီး တိုက်ဖျက်မှုတွေ လုပ်မယ်ဆိုရင် လယ်ယာကဏ္ဍကို တိုးတက်အောင် လုပ်မယ်ဆိုရင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေ အများကြီး ဖော်ဆောင်ပေးလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ “မိမိတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ကိုလည္း အဆင့္ျမႇင့္ႏိုင္ပါတယ္၊ မိမိတို႔ရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ႏိုင္ငံစံုက ဝယ္ယူထားတာမဟုတ္ေပမယ့္ ပိုမိုထက္ျမက္တဲ့ နည္းပညာေတြ၊ ေထာက္ပံ့ပို႔ေဆာင္ေရးေတြကို ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ ျပည္သူေတြ ဝယ္ယူႏိုင္ပါတယ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။